keurmerk

Dit deel van de expositie gaat over de Belgische omroep:
Nationaal Instituut voor Radio-omroep (N.I.R).

Radio in België voor 1930:

In België vond de eerste TSF-uitzending ("télégraphie san fil") plaats op 28 maart 1914
vanuit het Koninklijk Paleis in Laken: een concert, opgedragen aan Koningin Elisabeth, 
welk rechtstreeks werd uitgezonden. 
Dit succesvol experiment werd opgevolgd door wekelijkse 'paleisconcerten' op zaterdagavond 
tot aan het begin van WOI.

De eigenlijke radiogeschiedenis in België begint met de eerste uitzending van Radio-Belgique 
op 24 november 1923, die dezelfde dag officieel werd ingehuldigd door de 
minister van Spoorwegen, Post en Telegraaf. 
'Radio-Belgique' werd gesticht op initiatief van S.B.R. (1922 opgericht), was het eerste bedrijf 
dat zich specialiseerde in de productie van radio-ontvangsttoestellen. 
De uitzendingen vonden plaats vanuit de "Union Coloniale" in de Stassartstraat te Brussel. Schrijver-journalist Théo Fleischman startte met een echt radiojournaal in 1926: 
Hij is dus onmiskenbaar de 'vader' van het radionieuws.

Vermits Radio-Belgique een uitsluitend Franstalige aangelegenheid was,
kon een Vlaams initiatief niet uitblijven: in 1928 werd in Antwerpen de neutrale 
'Vlaamse Radio-Vereniging' (VRV) opgericht, die met uitzendingen startte vanuit de dierentuin. 
Lokale privé-zenders, zoals de Antwerpse Radio 't Kerkske, zijn de voorlopers van de naoorlogse gewestelijke omroepen.

Naar Nederlands voorbeeld ontstonden ideologisch gekleurde omroepverenigingen: 
De 'Katholieke Vlaamse Radio-Omroep' (KVRO) en de 'Socialistische Arbeiders Radio-Omroep
voor Vlaanderen' (SAROV). 

KVRO zond uit via de kort voordien opgerichte eigen Vlaamse zenders te Veltem, geëxploiteerd 
door de N.V. Radio. 
Vervolgens werden de  omroepverenigingen: 'Liberale Radio-Omroep' (LIBRADO) en de
'Vlaamse Nationale Radio-Vereniging' (VLANARA) opgericht. 
Informatie van de VRT, met dank. 

Aan de pioniersjaren van Radio Belgique kwam een einde in 1930, toen bij de wet van 
18 juni het "Belgisch Instituut voor Radio-omroep NIR/INR" werd opgericht.
 Een openbare dienst naar het Britse BBC-model.
De openbare omroep startte met de staf en de technische installaties van Radio Belgique.

Ontwerpschets van de Brusselse architect 
Joseph Diongre. 
De Raad van Beheer van het NIR-INR schreef een architectuurwedstrijd uit voor het ontwerp van 
een nieuw omroepgebouw aan de vijvers van Elsene.
Op 25 november 1933 werd het concept-ontwerp goedgekeurd. 

Van de website vanVRT.

Het nieuwe gebouw van het N.I.R. aan het Flageyplein te Brussel, België. 
De thans tot u sprekende conservator (RJ) heeft hier nog wel eens gewerkt, in 1992, ten behoeve van de B.R.T., de Belgische Radio en Televisie. 

Deze foto is van 1939. 

In het linkergedeelte was de BRT gehuisvest, 
en aan de rechterkant de RTBF: Misschien wel het enige door twee talen gescheiden gebouw ter wereld.

Het gebouw moest aan zware technische eisen voor radio-opnamen voldoen, wat de selectie 
van het beste ontwerp tot een moeilijke klus maakte. 
Er werden twee architectuurwedstrijden uitgeschreven (met o.a. Victor Horta en Henry Van de Velde in de jury) om een definitieve keuze te bereiken.
De architecten vonden dat de radiotechnici te 
veel inspraak hadden. 

Bron: Van de website van de VRT

Het nieuwe omroepgebouw van architect 
Joseph Diongre op het Eugéne Flageyplein 
wordt in gebruik genomen. 
Op 15 december 1938 hebben alle diensten 
er hun intrek in genomen.

N.I.R. op de wereldtentoonstelling van 1935.
Op de Wereldtentoonstelling van 1935 in Brussel bouwt het N.I.R. een paviljoen met een experimentele studio. 
Op de expo worden ook de eerste demonstraties van televisie gegeven.

Ontwerpschets van de toegangshal van het
(toen nog toekomstige) Flageyplein radio-gebouw. Op 3 november 1935 legt minister van PTT Paul-Henri Spaak de eerste steen van het nieuwe omroepgebouw aan de vijvers van Elsene (het latere Eugéne Flageyplein). 

Op deze speciale "Dag van het NIR", de laatste 
dag van de Wereldtentoonstelling, zendt de NIR-radio voor het eerst de hele dag uit, 
namelijk van 6.45 uur tot 24 uur. 

Het gebouw in avant-gardestijl krijgt de bijnaam "de pakketboot".

Vanwege het aantal studio's, de akoestische kwaliteit en de technische uitrusting wordt het beschouwd als het modernste radiogebouw van Europa.


Zie hier de mengtafel met modulatie-controle
van het N.I.R. te Brussel aan het Flageyplein. 
Foto van 1939.

Naar het model van de Britse omroep B.B.C.,
wordt met de wet van 18 juni 1930 het 
'Belgisch Nationaal Instituut voor Radio-Omroep / Institut National Belge de la Radiodiffusion' (NIR/INR) opgericht. 

Deze openbare dienst neemt het grootste deel 
van het personeel en de zendinstallaties in 
Veltem over van de bestaande privé-radiostations Radio Belgique en NV Radio. 
Enkele plaatselijke privé-zenders blijven los daarvan bestaan. 
Een aantal ideologische omroepverenigingen 
krijgt zendtijd op het NIR: KVRO (katholiek), SAROV (socialistisch), LIBRADO (liberaal) en VLANARA (Vlaams-nationalistisch). 
Het is de voorloper van de VRT. 

Marcel Van Soust de Borckenfeldt, voorheen directeur van Radio Belgique, wordt de eerste directeur-generaal van het instituut. 
Voor de gesproken uitzendingen komt er één directeur per taalgroep. 
Aan Vlaamse zijde is dat Gust De Muynck, aan Franstalige zijde Théo Fleischman.

De geluidsstudio van het N.I.R., 
genomen naar en vanuit een der hoorspelstudio's te Brussel aan het Flageyplein in 1939. 

Foto is van het N.I.R.

De geluidsstudio van het N.I.R.,
genomen naar en vanuit een der hoorspelstudio's te Brussel aan het Flageyplein in 1939. 

Foto is van het N.I.R.

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog uitbreekt,
wordt het NIR-statuut, dat in 1930 voor een proefperiode van twaalf jaar was goedgekeurd, door de regering opgezegd. 

Bij de inval van de Duitsers wordt het omroepgebouw op het Flageyplein ontruimd.
Het NIR blijft nog enkele dagen uitzenden vanuit een geheimgehouden plaats in Watermaal-Bosvoorde en later, na de bezetting 
van Brussel, vanuit Noord-Frankrijk. 

Vanaf 28 mei worden de installaties van het NIR gebruikt voor de uitzendingen van 'Sender-Brussel'. 
Die staan onder volledige controle van de bezetter en staan in het teken van de Duitse propaganda. 

Met de uitzendingen van het NIR verdwijnen ook de ideologische omroepverenigingen van het toneel. 
Ook de lokale "kleinzenders" moeten hun 
activiteit stoppen: bij de Duitse inval wordt hun zendlicentie ingetrokken.

Op 13 oktober 1942 richtte de Belgische regering in ballingschap te Londen de 'Belgische Nationale Dienst voor Radio-omroep' (BNRO) op.

De uitzendingen van het B.N.R.O. startten op
8 februari 1943, eerst via de BBC en later via  een kortegolfzender in Leopoldstad in Belgisch Kongo. 

Daarmee werd de technische basis gelegd voor de latere Werelduitzendingen van het N.I.R.